Bert begon de lezing met een overzicht van de eerste levensjaren van de in 1796 in Würzburg geboren Von Siebold. Vervolgens gaf hij een korte beschrijving van Japan. De mensen leefden van de landbouw, er was geen vee, maar er werd wel paardgereden. Het land had zich vrijwel volledig geïsoleerd van de rest van de wereld. Daardoor had het zich nauwelijks technologisch ontwikkeld.
Er zijn twee godsdiensten die de Japanners aanhangen: Boeddhisme en Shintoïsme. Bij het Shintoïsme wordt beleden dat er overal een ziel in zit, in een boom of een bijzondere steen etc.
Boeddhistische tempel
De Japanse taal behoort tot een unieke taalgroep. Het Japanse schrift bestaat uit plm 13.000 uit het Chinees overgenomen ideografische Kanji tekens (met een veelal van het Chinees afwijkende uitspraak). Daarnaast bestaan er 50 Hiragana en 50 Katakana fonetische tekens voor elke klinker en voor een medeklinker gevolgd door een klinker. Alle Kanji tekens kunnen in het Hiragana geschreven worden. Katakana wordt gebruikt voor woorden uit andere talen en voor de namen van planten en dieren.
Ingang van Shinto tempel
Japan ligt op drie tektonische platen, waardoor er vulkanisme is en het land regelmatig geteisterd wordt door aardbevingen. De huizen waren veelal van hout, zodat er nogal eens huizen afbrandden.
Nederland was rond de 16de eeuw al geïnteresseerd in het handel drijven met Aziatische landen. Zij waren al actief in Oost-Indië, in Batavia, en het leek hun wel aantrekkelijk om in Japan een handelspost op te zetten. In 1598, vóór de oprichting van de VOC, vertrokken vijf zeilschepen vanuit Rotterdam om via de zuidpunt van Zuid-Amerika Japan te zien te bereiken. Slechts één schip kwam aan bij Beppu in Japan, met nog maar 25 van de 100 bemanningsleden over. Een jaar later werd in Hirato een handelspost opgericht. Daar was ook al een Portugese handelspost actief. De Portugezen lieten echter missionarissen overkomen, die al snel enkele duizenden Japanners bekeerd hadden. De Shogun moest niets van deze bekeringen hebben, verbande de missionarissen uit Japan, liet alle bekeerlingen ombrengen en gaf de Portugezen de opdracht te verhuizen naar Deshima, een kunstmatig eiland in de baai van Nagasaki, met een door wachters gecontroleerde brug verbonden met het vasteland. Niet veel later werden de Portugezen helemaal verbannen en kregen de Nederlanders de opdracht naar Deshima te verhuizen.
Jonge Philipp von Siebold
Franz Philipp von Siebold werd in Würzburg geboren en leefde van 1796 tot 1866. Hij studeerde geneeskunde en was ook gefascineerd door natuurwetenschappen. Via connecties in Nederland werd hij door de VOC uitgezonden als arts naar Deshima. Hij ging daar les geven aan Japanse artsen, verzamelde planten voor medicinale doeleinden, verzamelde zaden en stekken van Japanse planten, en liet prenten maken van alle planten en dieren van Japan. Ook verzamelde hij etnografische objecten. Hij kreeg een Japanse vriendin, Kusumoto Otaki, en met haar een kind. Halverwege z’n verblijf nam Von Siebold deel aan de “Hofreis” naar de in Edo (Tokyo) zetelende Shogun om deze eer te bewijzen en geschenken aan te bieden. De tocht werd lopend (800 km) en varend (400 km) afgelegd, en duurde tweemaal veertig dagen. Tegen het eind van z’n verblijf had Von Siebold allerlei Japanse landkaarten gekregen van bekenden, maar de Japanners verdachten
hem van spionage en daarom werd Von Siebold verbannen uit Japan. Japanners mochten Japan niet verlaten, dus vrouw en kind moeten achterblijven.
Oude Von Siebold
Hij is toen in Leiden gaan wonen en schreef en publiceerde daar z’n Flora Japonica, z’n vijfdelige Fauna Japonica en z’n zevendelige Nippon, een totaaloverzicht van de Japanse maatschappij. In Leiden is nu nog het Japanmuseum Sieboldhuis. Er zijn allerlei zaken van Von Siebold tentoongesteld
Von Siebold heeft in 1859 een tweede bezoek gebracht aan Japan. Toen heeft hij zijn eerste vrouw Kusumoto Otaki en zijn dochter en kleindochter ontmoet. Dochter Oine was de eerste vrouwelijke arts in Japan geworden en had vooral naam gemaakt als verloskundige. Wegens ondiplomatieke acties werd Von Siebold ook toen weer uit Japan verbannen.
In 1845 was Von Siebold in Nederland getrouwd met jonkvrouw Helene Van Gagem. Met haar heeft hij vijf kinderen gekregen. Na zijn pensionering heeft hij in Bonn, Würzburg en München gewoond en is hij in 1866 in de laatste plaats gestorven.
Het was een heel interessante presentatie, waar met veel aandacht naar werd gekeken en geluisterd.
In de pauze werd traditionele Japanse muziek afgespeeld en werden Japanse prenten van Hiroshige geprojecteerd.